 In de maakindustrie vormt de materiaalkost typisch meer dan de helft van alle kosten. De nuttig gebruikte materialen komen terecht in het eindproduct, maar even goed gaat een deel van de inkomende materialen verloren. De afvalfracties bestaan uit heel wat verschillende materialen, hebben een verschillende oorsprong en kunnen op verschillende wijzen herwerkt en of gerecycleerd worden.
De aanpak bestaat uit een drie stappen: optimaliseer, innoveer en sluit de materiaalkringlopen. Dit klinkt misschien even logisch als eenvoudig, maar toch is het een grote uitdaging in de praktijk. Hieronder en in het filmpje worden deze stappen verder toegelicht:
In deze stap zoeken we naar de verbeteringen waarvoor er geen investeringen noodzakelijk zijn. Het gaat om acties waarmee u zo kunt starten en waarvoor zelden kennis van buitenaf noodzakelijk is. Je kent natuurlijk de eigen materialen en de processen om ze te verwerken het best. Door een goede inventaris op te stellen van de inkomende materialen en grondstoffen en deze te vergelijken met de afvalfracties komt u snel tot verbeterkansen.
Zo bleek bij een bedrijf dat ongeveer de helft van het aangekochte coatingpoeder verloren ging als afval. Het was nooit eerder opgevallen, omdat het afvalpoeder maar een klein deel van de totale afvalfractie vertegenwoordigt.
Standaardiseren van bijvoorbeeld verpakkingen, maatvoering van de aangekochte materialen, materiaal kwaliteiten, … kan ook helpen om opportuniteiten te detecteren. Door het aantal verschillende materiaalsoorten te reduceren, vergroot u de kans om ze nuttig in te zetten en reduceert u het aantal afvalfracties. Verpakkingen uit monomateriaal zijn een voorbeeld, denk bijvoorbeeld aan het standaardiseren van uw folies (zie tip 401).
Hergebruik en interne recyclage hebben natuurlijk ook een grote waarde. Door afvalstromen in te zetten als vervanging van nieuwe grondstoffen, krijgen deze een nuttige functie. Hierdoor bespaart u op ruw materiaal en verlaagt u de afvalkost. Dubbele winst.
Deze stap is al een stuk lastiger en uitdagender dan de eerste. We zoeken hier naar doorbraken en veranderingen die een structurele impact hebben op de grondstoffen, de processen of de producten. Innovatie hoeft anderzijds niet steeds hoogtechnologische of bijzonder complex te zijn. In de praktijk komt het er veelal op aan om bestaande inzichten te combineren in een nieuwe context. Zo kan de maakindustrie mogelijks leren van goede praktijken uit voedingssector, procesindustrie, dienstenleveranciers, … Ook kunt u zich laten inspireren door andere maakbedrijven. Het gaat meestal niet om het klakkeloos kopiëren van de ideeën, maar eerder om het slim implementeren van bestaande concepten.
Een voorbeeld: in een context waarbij de seriegroottes verkleinen en we steeds meer op maat van de klant produceren (serial customisation), zijn flexibele processen erg belangrijk. Zo splitste een bedrijf zijn lakproces op. Eén deel zorgt voor de basiscoating, een ander nieuw proces (uv-uithardende coating) zet het in om alle klantspecifieke bedrukking te voorzien op de afgewerkte onderdelen. De combinatie tussen modulair ontwerp en procesaanpassingen gaven hier de kans om aan de snel wisselden eisen van de klanten te voldoen, zonder de afvalstroom, te wijten aan kleurwissels, op te drijven.
Innovatie kan natuurlijk ook op vlak van de materialen en productontwerp. Zo kan inzetten op biogebaseerde materialen een meerwaarde vormen.
- Sluiten van de kringlopen
De neven- en afvalstromen die alsnog vrijkomen uit uw bedrijf, wilt u natuurlijk zo hoogwaardig mogelijk inzetten. Om dit te kunnen realiseren heeft u wel kennis en inzicht nodig over de huidige en mogelijke verwerkingsmethoden. Daarom is deze stap bij uitstek één van samenwerkingen en het opzetten van nieuwe partnerschappen. Meestal start deze met de afvalinzamelaar en afvalverwerker (zie tip 356). Voor zuivere stromen als metalen is dit meestal vrij eenvoudig. Voor complexere stromen van bijvoorbeeld gemengde kunststoffen zijn intussen ook een aantal oplossingen bedacht. Hoe specifieker de afvalstroom, hoe meer (externe) expertise en netwerk noodzakelijk zal zijn om een waardevolle verwerkingspiste te ontsluiten.
Deze Cirkeltip kwam tot stand binnen het door VLAIO gesubsidieerde project AFVALorisatie van Agoria en Sirris in samenwerking met de OVAM.
| 